ج – دواملی كئچمیش / ماضی استمراری /
بو نوع فعل ایشین كئچمیشده اؤزون بیر مدتده باش وئرمه سینی بیلدیریر . بو فعلین علامتلری دؤرد چئشیدلی « یردی ، ێردی ، وُردو ، ۆردو » و یا ایكی چئشیدلر « آردی ، اردی » دن عبارتدیر كی ، فعلین كركونه قوشولار . یازیردیم ، یازیردین ، یازیردی ، یازاردیم ، یازاردین ، یازاردی ...
اینكار علامتلری ایسه « ماز ، مه ز ، م » دیر . مثلاً : گلمزدین ، یازمازدیم ، قاچمازدیق ، یازمیردیم ، گلمزدیك ، یازمیردین ، یازیردیق ، یازیردینیز / یازیردیلار ، یازمیردیم ، یازمیردیز ...
آشاغیداكی جدول ده دواملی كئچمیشین تصریفینی گؤرورسوز :
|
دواملی كئچمیشین تصریفی 1 |
|
شخصلر |
تصدیق |
اینكار |
من |
گؤر + وردو + م |
گؤرمه ییردیم = گؤرموردوم |
سن |
گؤر + وردو + ن |
گؤرمه ییردین = گؤرموردون |
او |
گؤر + وردو |
گؤرمه ییردی = گؤرموردو |
بیز |
گؤر + وردو + ك |
گؤرمه ییردیك = گؤرموردوك |
سیز |
گؤر + وردو + نوز/ ز |
گؤرمه ییردیز/ نیز = گؤرموردوز / نوز |
اونلار |
گؤر + وردو + لر |
گؤرمه ییردیلر = گؤرموردولر |
|
دواملی كئچمیش تصریفی 2 |
|
شخصلر |
تصدیق |
اینكار |
من |
گؤر + ردی + م |
گؤر + مه زدی + م |
سن |
گؤرردین |
گؤرمزدین |
او |
گؤرردی |
گؤرمزدی |
بیز |
گؤرردیك |
گؤرمزدیك |
سیز |
گؤرردیز / نیز |
گؤرمزدیز / نیز |
انلار |
گؤرردیلر |
گؤرمزدیلر |
قئید ائتمك لازیمدیر كی ، دؤرد چئشیدلی « یردی 4 » و ایكی چئشیدلی « آردی 2 » شكلچیلرینده اصیل داواملیلیق علامتی « یر 4 » و « آر 4 » دیر ، « دی 4 » ایسه « شودی كئچمیشین » علامتی دیر ، اساس كئچمیش زامان علامتیدیر .
داواملی كئچمیشین ایكی نوعو باره ده قئید اولونمالیدیر كی ، اونلارین آراسیندا معین فرق واردیر . بو فرق اوندا عبارتدیر كی ، بیرینجی نوع نسبتاً یاخین كئچمیشده بیر ایشین داوام ائتدیگینی بیلدیریرسه ، ایكینجی نوع اولدوقجا اوزاق كئچمیشده ، اوزون سوره لی بیر زاماندا ایشین باش وئرمه سینی بیلدیریر .
بو فرقی عیانی گؤرمك مقصدیله مثالاً مراجعه ائده ك .
كئچن این بو زامانلار دارالفنون دا اوخویوردوم . بیلدیر بو زامان استراحتگاهدا استراحت ، ائدیردیرم . دونن بو وقت ائوده یاتیردیم ...
اوشاقلیقدا هر گون بو داغلاری گزردیرم . گنجلیكده هرگون ایدمان مئیدانیندا چالیشاردیم . قدیملر گنجلر تعطیل گونلری و بایراملاردا گوله شردیلر ...
بیرینجی مثاللاردان گؤروندوگو كیمی ایش اولا اوزاق كئچمیش ده گیل ، نسبتاً یاخین كئچمیشده با وئریر ، بوندان علاوه بنلاردا ایشین داواملیلیغی چوخدا اوزون زامان سورمور . لاكن ایكینجی سیرا مثاللاردا اولا ایش چوخ اوزاق كئچمیش زاماندا با وئریر ، همده ایشلر نسبتاً اوزون زامان دا ، اوزون مدتده داوام ائدیر ، اوزون سوره داوام ائدیر .
قئید ائتمك لازیمدیر كی ، ایكینجی نوعون اوزون زامانا دلالت ائتمه سینین بیر سببی ده اوندا عبارتدیر كی ، اونون شكیل چیسی « آر 2 » همده گئنیش زامان شكیل چیسی دیر كی ، بونون زامانلارا دلالت ائدر .
داواملی كئچمیشین هر ایكی نوعون « غیر شهودی » شكلی ده واردیر كی ، گؤره جه ییك : گؤروردوم موش = گؤرورموشدوم . گؤره رمیشدین = گؤره ردین میش .
یوخاریداكیلاردان گؤروندوگو كیمی ، بوتون دیللردن فرقلی اولاراق ، دیلیمیزده اوچ زاماندان : كئچمیش ، ایندیكی و گلجك دن علاوه بیرده دؤردونجو ، گئنیش زامان آنلامی واردیر كی ، اونو یئرینده گؤره جه ییك .